KOMPLEKSOWE OPRACOWANIE MATERII

Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz do art. 367–729 zawiera szczegółowe omówienie przepisów dotyczących postępowania procesowego, nieprocesowego oraz w razie zaginięcia lub zniszczenia akt, tj.:

• środków odwoławczych (apelacja, zażalenie, skarga kasacyjna, skarga na orzeczenie referendarza sądowego, wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia),
• postępowań odrębnych (postępowania w sprawach: małżeńskich, ze stosunków między rodzicami a dziećmi, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, z zakresu ochrony konkurencji, o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, z zakresu regulacji energetyki, z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty, z zakresu regulacji transportu kolejowego, a także postępowanie nakazowe i upominawcze, uproszczone oraz europejskie postępowanie transgraniczne i postępowanie elektroniczne),
• postępowania nieprocesowego (spraw z zakresu: prawa osobowego, prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli, prawa rzeczowego, prawa spadkowego, a także spraw depozytowych i postępowania rejestrowego),
• postępowania w razie zaginięcia lub zniszczenia akt.

NAJBARDZIEJ AKTUALNY STAN PRAWNY

Niniejsze, 7. wydanie Komentarza uwzględnia wszystkie najnowsze zmiany, w tym wynikające m.in. z:

• ustawy z 24.7.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1137). Ustawa dotyczy wprowadzenia instytucji europejskiego poświadczenia spadkowego, która ma ułatwić wykazywanie obywatelom z całej UE praw do spadku, skrócenia z sześciu do trzech miesięcy okresu, w jakim można zgłaszać się do udziału w spadku i wykazać prawa do dziedziczenia (w razie wezwania spadkobierców przez ogłoszenie publiczne) oraz poszerzenia katalogu czynności notarialnych w sprawach spadkowych o uprawnienie do odebrania przez notariusza oświadczenia o odmowie przyjęcia funkcji wykonawcy testamentu przez osobę, która została do tego powołana. Regulacja wykorzystuje modele: dla wydawanego przez sąd europejskiego poświadczenia spadkowego – postępowania o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego, a dla poświadczenia wydawanego przez notariusza – postępowania zmierzającego do wydania aktu poświadczenia dziedziczenia (pomocniczo również postępowania sądowego dotyczącego europejskiego poświadczenia spadkowego). Ponadto regulacja europejskiego poświadczenia spadkowego została wprowadzona do księgi IV KPC poświęconej międzynarodowemu postępowaniu cywilnemu. Ustawa weszła w życie 17.8.2015 r.;
• ustawy z 20.3.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 539), zmieniającej zasady odpowiedzialności za długi spadkowe. Nowelizacja przewiduje, że jeśli spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od dnia, gdy dowiedział się o spadku, nie złoży oświadczenia o jego odrzuceniu lub przyjęciu, wtedy będzie to oznaczało przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Zmienia także zasadę ustalania stanu majątku spadkowego poprzez umożliwienie spadkobiercom przyjmującym spadek z dobrodziejstwem inwentarza złożenie w sądzie lub u notariusza „prywatnego” wykazu inwentarza na formularzu przygotowanym przez MS. Nowela chroni również prawa wierzycieli spadkodawcy – jeśli nie zgadzaliby się oni z „prywatnym” wykazem sporządzonym przez spadkobierców, wówczas spis inwentarza sporządzałby na wniosek wierzycieli komornik; nowela weszła w życie 18.10.2015 r.;
• ustawy z 24.7.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2015 r. poz. 1199), która dotyczy konieczności zapewnienia lepszej ochrony dziecka przed możliwością stania się przedmiotem „transakcji handlowej” między rodzicami biologicznymi a kandydatami na osoby przysposabiające. Zmiana weszła w życie 18.9.2015 r.

• ustawy z 15.1.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 218 ze zm.), której zmiany dotyczą postępowania cywilnego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, m.in.:
  - usunięcie zapisów o właściwości miejscowej sądu, w którego okręgu siedzibę ma organ rentowy w sprawach, w których ubezpieczony zamieszkały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej otrzymuje świadczenie wypłacane przez wyznaczoną przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jednostkę organizacyjną tego Zakładu;
  - modyfikowanie definicję sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, usuwając z niej pojęcie ubezpieczenia rodzinnego, analogiczną zmianę wprowadzono w definicji ubezpieczonego;
  - usunięcie sprawy o świadczenie z tytułu funduszu alimentacyjnego z katalogu spraw należących do właściwości sądów rejonowych;
  - uchylenie przepisów odnoszących się do zasiłku porodowego, rodzinnego oraz dodatków do nich;
  - dostosowanie terminologii do tej, stosowanej w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2013 r. poz. 1403), zastępując „wypadek przy pracy w gospodarstwie rolnym” pojęciem „wypadku przy pracy rolniczej”;
  - doprecyzowanie, że w sprawach o odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych, w których podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, przepisy KPC stosowane będą przez wszystkie organy rentowe jak i sądowe, bez wskazanych rozbieżności;
  - przyznanie wojewódzkim zespołom ds. orzekania o niepełnosprawności zdolności sądowej i procesowej.

Ustawa wchodzi w życie od 1.7.2016 r.

• ustawy z 5.8.2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1634), w której zmieniono w części pierwszej w księdze pierwszej w tytule VII tytuł działu IVa oraz uchylono w części pierwszej w księdze pierwszej w tytule VII dział IVb. Nowelizacja obowiązuje od 17.4.2016 r.

• ustawy z 10.7.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311), której zmiany mają charakter porządkujący, tj. m.in.:
  - doprecyzowuje, że komornik, notariusz oraz dyrektor urzędu skarbowego działający jako organ egzekucyjny mogą składać wnioski o wpis do ksiąg wieczystych wyłącznie za pośrednictwem systemu informatycznego;
  - dodaje wymóg opatrywania tego rodzaju pism bezpiecznym podpisem elektronicznym.

Zmiany wchodzą w życie 1.7.2016 r.

oraz, która:

• wprowadza obowiązek elektronicznego przesyłania korespondencji między komornikami sądowymi, organami podatkowymi i administracyjnymi organami egzekucyjnymi;
• zmienia zasady składania skargi na czynności komornika – będzie składana za jego pośrednictwem. Jeżeli komornik oceni ją jako zasadną, to uwzględni ją w całości bez przekazywania do sądu. Przyjęto, że komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczyn jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu;
• wprowadza przepisy ułatwiające prowadzenie egzekucji z rachunku bankowego – zobowiązano banki do utworzenia systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego. Wszystkie zawiadomienia komornika sądowego oraz oświadczenia banku będą składane w postaci elektronicznej. System teleinformatyczny realizujący doręczenia elektroniczne pomiędzy komornikiem a bankiem będzie finansowany z opłat użytkujących go podmiotów (koszty dostępu do systemu będą zaliczane do wydatków ponoszonych w toku postępowania egzekucyjnego);
• przyjmuje, że wniosek o wszczęcie egzekucji lub żądanie przeprowadzenia egzekucji z urzędu umożliwia prowadzenie egzekucji według wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości (dotychczas to wierzyciel wskazywał sposób egzekucji we wniosku);
• dodaje przepisy umożliwiające prowadzenie licytacji drogą elektroniczną;
• poszerza katalog spraw rozpatrywanych przez referendarzy sądowych.

Zmiany wchodzą w życie 8.9.2016 r.

• wyroku TK z 22.9.2015 r., SK 21/14 (Dz.U. z 2015 r. poz. 1527), który uznał, że prawo do wznowienia postępowania cywilnego z powodu jego nieważności wynikającej z naruszenia praw podmiotowych zagwarantowanych w konwencji oraz stwierdzonej prawomocnym wyrokiem ETPC nie może pozostać nieograniczone w czasie z uwagi na konstytucyjny nakaz ochrony praw nabytych, praw majątkowych i niemajątkowych oraz prawa do sądu, ale pięcioletni termin na wniesienie skargi o wznowienie postępowania jest nadmiernym obciążeniem dla adresata. Artykuł 408 traci moc obowiązującą w ww. zakresie 3.4.2017 r.

• ustawy z 5.8.2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1634), na mocy której uchylono art. 479⁴⁵, który zobowiązywał Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów do przesłania prezesowi UOKiK odpisu prawomocnego wyroku uwzględniającego powództwo. Nowelizacja obowiązuje od 18.4.2026 r.

ZMIANA SKŁADU AUTORSKIEGO

Zmieniony został skład autorski – Autorami komentarza są przede wszystkim praktycy – sędziowie Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu Apelacyjnego, sędziowie sądu okręgowego i rejonowego, radcowie prawni, adwokaci, notariusze, a także wykładowcy Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i Uniwersytetu Śląskiego.

W składzie autorskim pojawili się: SSN Katarzyna Gonera, SSN Jan Górowski, SSN Agnieszka Piotrowska, SSA dr Michał Kłos, SSO dr Andrzej Stempniak, SSR dr hab. Krystian Markiewicz, SNSA dr Arkadiusz Cudak, prof. UŁ dr hab. Józef Jagieła, prof. KUL dr hab. Joanna Misztal-Konecka, prof. UŚ dr hab. Andrzej Torbus, prof. UŁ dr hab. Ireneusz Kunicki, dr hab. Monika Michalska-Marciniak, dr Agnieszka Laskowska-Hulisz, dr Robert Kulski oraz dr Monika Rejdak.

SZEROKIE GRONO ODBIORCÓW

Komentarz przeznaczony jest przede wszystkim dla profesjonalistów: sędziów, prokuratorów, adwokatów oraz radców prawnych. Będzie on również użyteczny dla prawników: aplikantów sądowych, adwokackich, radcowskich i prokuratorskich, studentów i absolwentów studiów prawniczych, ale również dla osób prywatnych, borykających się z problemami postępowania cywilnego.

PRAKTYCZNE PODEJŚĆIE DO TEMATU

Gwarancją praktyczności są Autorzy, którzy łącząc swoją wieloletnią praktykę zawodową oraz pracę naukową przedstawiają w sposób zrozumiały wszystkie zagadnienia budzące jakiekolwiek wątpliwości. Ponadto, w kolejnym wydaniu komentarza czytelnik może zapoznać się znajnowszymi poglądami doktryny oraz orzecznictwem.

PRECYZYJNA NAWIGACJA WEWNĘTRZNA

W zaktualizowanym komentarzu, prezentowanym w nowej szacie graficznej, dokonano także istotnych zmian w sposobie prezentowania treści przez Autorów, dzięki czemu komentarz jest bardziej czytelny, a korzystanie z niego stało się łatwiejsze. Komentarz wyróżnia się precyzyjną nawigacją wewnętrzną – spisy treści do artykułów, przejrzysta struktura, tytuły tez, numery tez pozwalające na sprawne korzystanie z wewnętrznych odesłań oraz odszukanie podstawowych haseł w indeksie.