Ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2062 ze zm.) stanowi najważniejszy po Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) akt normatywny regulujący funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości sprawowanego przez sądy powszechne. Jej uchwalenie wynikało z konieczności zastąpienia nieprzystającej do porządku prawnego, ustanowionego przez Konstytucję RP, poprzedniej ustawy z 20.6.1984 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).

Obowiązująca już prawie od szesnastu lat ustawa doczekała się przeszło siedemdziesięciu nowelizacji oraz publikacji trzech teksów jednolitych, w komentarzu znajdziemy ich omówienie z uwzględnieniem najnowszych zmian, takich jak:

• Ustawa z 16.11.2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 38), która wejdzie w życie 1.10.2017 r. i dotyczy zmiany wieku emerytalnego, uposażenia oraz jednorazowej odprawy;
• Ustawa z 14.12.2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60), która wchodzi w życie 1.9.2017 r. i dotyczy kwalifikacji ławnika sadowego;
• Ustawa z 16.11.2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1948 ze zm.), która weszła w życie 1.3.2017 r. i dotyczy zmiany nazwy ze Służby Celnej i wywiadu skarbowego na Służbę Celno-Skarbową;
• Ustawa z 30.11.2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 2103), która weszła w życie 6.1.2017 r. i dotyczy wprowadzenia jawności oświadczeń majątkowych sędziów oraz obowiązku publikowania oświadczeń majątkowych sędziów i prokuratorów w BIP; wprowadzenia rozwiązań, które zapewnią, że postępowania dyscyplinarne wobec sędziów i prokuratorów wszczęte przed upływem pięciu lat od chwili popełnienia czynu przedawniać się będą z upływem ośmiu lat od chwili popełnienia czynu, a także odformalizowania i zwiększenia efektywności skargi wnoszonej na przewlekłość postępowania oraz zapewnienia odpowiedniej rekompensaty za przewlekłość postępowania;
• Ustawa z 15.12.2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2016 r. poz. 2261), która weszła w życie 1.1.2017 r. i dotyczy zmiany nazwy organu oraz oceny kwalifikacji adwokata i radcy prawnego.

Ponadto w komentarzu uwzględniony został rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (druk sejmowy Nr 1181), który dotyczy rozdzielenia funkcji z zakresu administracji sądowej, związanych z wykonywaniem zadań orzeczniczych, należących do kompetencji prezesa sądu, od czynności administracyjnych należących do kompetencji dyrektora sądu.

Komentarz w obecnym II wydaniu został wzbogacony o komentarz Pani sędzi SR w Otwocku dr Izabeli Haÿduk-Hawrylak (dział II) oraz Pani asystent sędziego w SR w Wejherowie, radcy prawnego Anny Wleklińskiej (dział IV). Prace nad komentarzem prowadzone były w okresie wzmożonej dy16skusji nad kształtem przygotowywanej reformy wymiaru sprawiedliwości oraz sądownictwa powszechnego. Należy mieć nadzieję, że projektodawcy wsłuchają się w głosy środowisk prawniczych i realizacja postulatu usprawnienia działania wymiaru sprawiedliwości odbywać się będzie jedynie na podstawie przepisów zgodnych z fundamentalną zasadą trójpodziału władzy oraz nie zagrozi odrębności i niezależności władzy sądowniczej.

Niniejszy komentarz może stanowić przewodnik po problematyce ustroju sądów powszechnych dla sędziów, adwokatów, radców prawnych, adwokatów oraz studentów i absolwentów prawa przygotowujących się do egzaminów prawniczych oraz osób mających zamiar związać się zawodowo z organami wymiaru sprawiedliwości.